Een persoonlijke bijdrage van Joke Drewes
Grensgesprekken
Via het Centrum voor Levensvragen ben ik als geestelijk verzorger regelmatig in het hospice Almere. Daarnaast werk ik in een woon-zorgcentrum, ook als geestelijk verzorger. Op beide plekken is de dood nooit ver weg. Ik vind het eervol om in de laatste fase in iemands leven dichtbij te mogen komen. Wat belangrijk is, drijft naar de oppervlakte en wordt vaak bespreekbaar.
Het is heel bijzonder om deelgenoot te mogen zijn van iemands gedachtewereld in de laatste periode. De angsten, de dromen, de zorgen, de gelatenheid. De kracht en waardigheid die tot het einde overeind blijft staan. Regelmatig komt het gesprek op het levenseinde, en wat dat voor iemand betekent. Het is iets waar veel mensen over na gaan denken als de dood dichterbij komt. Is de dood een punt, een komma, of iets daar tussen in? Af en toe klampt iemand me aan met wanhoop in de ogen, met de hoop dat ik als geestelijk verzorger een antwoord heb. Ik moet dan teleurstellen, ik ben er niet één van het soort dat met antwoorden rondloopt. Ik heb wat vage vermoedens en wat hoop, maar een stellig weten ontbreekt mij. Wel verzamel ik in mijn hart de antwoorden van de mensen die ik spreek.
Ik vind ze stuk voor stuk prachtig, in hun eigen kracht en kwetsbaarheid, en wil er hier graag een aantal delen.
“Ik ben als een golf in de zee. Het water heeft een tijdje deze vorm aangenomen en straks is dat voorbij. Het leven vindt dan weer een nieuwe vorm. Ik vind het wel moeilijk voor mijn familie, die gehecht zijn geraakt aan deze vorm. Zij zullen me toch missen.”
“Ik ben toch zo bang dat er reïncarnatie is… Ik had een moeilijk leven en ben blij dat het straks voorbij is. Het lijkt me vreselijk om weer van vooraf aan te moeten beginnen.”
“In mijn leven ben ik langs allerlei religies gegaan en blijven hangen bij het boeddhisme. In dat geloof gaat mijn ziel na de dood nog verder op reis. Nu het dichtbij komt vraag ik me af: geloof ik dat nou echt? Of ben ik daar toch te nuchter voor?”
“Ik hoop zo dat er één moment komt van totale verlichting: dat ik alles ken, alles begrijp en doorgrondt. En daarna het grote niets.”
“Ik geloof dat je in het leven een opdracht hebt, waarvan je moet leren. Kennelijk is mijn taak volbracht en heb ik genoeg geleerd. Wat ik heb geleerd heeft gaat mee in een volgend leven, waar ik weer verder zal groeien.”
“Volgende week ben ik er waarschijnlijk niet meer. Ik zal nog een tijdje herinnerd worden. Daarna is wat ik ben helemaal verdwenen.”
“Ik vind het ongelofelijk jammer dat mijn leven stopt. Maar ik vind het niet erg om dood te gaan. Doodgaan is niets. Letterlijk niets. Hoe zou ik daar bang voor kunnen zijn?”
Wat mij raakt in al deze gesprekken is dat mensen zichzelf zo recht in de spiegel aan durven kijken. Met alle hoop en wanhoop die erbij komt kijken. Een zoeken naar een manier om vrede te sluiten met het onvermijdelijke, ook als dat zo rauw en oneerlijk is. Er rest mij weinig anders dan luisteren, en als het gepast is met iemand mee op zoek te gaan. En ik besef me iedere keer weer, dat ik in mijn werk zoveel meer ontvang dan ik te geven heb.
Joke Drewes